10. آشنایی با کتب اربعه شیعه
شاید تا حالا بارها این عنوان را شنیده باشید. کتب اربعه معتبرترین کتب روایی شیعه را شامل می شود. هرچند راه نقد وبررسی اسناد احادیث این کتب هیچگاه بسته نشده است وهنوز هم مجتهدین قبل از تمسک به هر روایتی سند آن را با دقت بررسی می کنند. در ادامه مطلب با هم نگاهی به معرفی این چهار کتاب می اندازیم. این معرفی را از جزوه رجال امیر غنوی نقل می کنم.
کافی
کتاب کافی مهمترین و معتبرترین کتاب حدیثی شیعه است. حجم روایات این به تنهایی از مجموعۀ روایات صحاح ششگانۀ اهل سنت بیشتر میباشد. این کتاب، برخلاف دیگر کتب اربعه، صرفاً به روایات احکام نپرداخته و از معارف، عقائد و اخلاق نیز گفتگو کرده است.
این کتاب به سه بخش اصول، فروع و روضه تقسیم شده است. در قسمت اول ابواب عقل و جهل، فضل علم، توحید، حجت، ایمان و کفر، دعاء، فضل قرآن و معاشرت را مشاهده میکنیم . البته در ضمن این مباحث از برخی ابواب فقهی مانند فیء و انفال نیز بحث شده است. در بخش فروع روایات در ابواب معهود فقهی گردآمدهاند. بخش آخر را روضه نامیدهاند که مشتمل بر مجموعهای متنوع از احادیث است.
تهذیب الاحکام
کتاب تهذیبالاحکام نوشتۀ شیخ طوسی است. او این کتاب را در سن 24 یا 25 سالگی به عنوان شرح کتاب المقنعه شیخ مفید استاد خود نوشت.تهذیب مشتمل بر متن کتاب المقنعه و مستندات روایی آن و همچنین روایات متعارض و در نهایت روایاتی است که شاهد جمع و برطرف کنندۀ تعارض هستند.روند کار در شرح مزبور به این گونه است که شیخ طوسی ابتداء متن کتاب المقنعه را آورده و به شرح و بیان مستندات روایی آن میپردازد. در ادامه اقوال مخالفین و روایات متعارض را ذکر کرده و در نهایت روایاتی را ارائه میکند که شاهد جمع و رافع اختلاف هستند.
استبصار
کتاب استبصار نیز توسط شیخ طوسی تألیف شده است. شیخ در این کتاب تلاش کرده است تا همۀ موارد تعارض در فقه را جمعآوری کند. البته در این موارد همۀ روایاتی که اطراف تعارض هستند نیامده و به ذکر برخی از اطراف معارضه اکتفاء شده است. مجموعۀ روایات معارض در کتاب تهذیب گرد هم آمدهاند.
الفقیه
کتاب من لایحضره الفقیه نوشتۀ محمد بن علی بن بابویه معروف به شیخ صدوق است. مطالعۀ مقدمه کتاب روشن میکند که :
این کتاب همانگونه که از اسم آن نیز میتوان حدس زد نوعی رسالۀ عملیه محسوب و به این هدف نگاشته شده که مرجعی برای دریافت احکام شرع باشد.
صدوق تصریح میکند که آنچه را در این کتاب آورده صحیح و درست میداند و به آن فتوی میدهد.
او ابراز میدارد که همۀ روایات این کتاب را از اصول مشهور و مورد اعتماد برگرفته است.
